Blog 2
Begrijpelijk schrijven moet van de wet
Iedere Nederlander wordt geacht de wet te kennen. Maar in die wet staan heel wat zinnen waar de gewone burger geen chocolade van kan maken. De Grondwet is bijvoorbeeld onleesbaar voor veel Nederlanders. Daarom is er ook een versie verschenen in eenvoudig Nederlands. Ook is er een boek over de wet in gewoon Nederlands. Maar deze kosten geld en je moet er moeite voor doen.
Europees geregeld
Begrijpelijk schrijven zou vanzelfsprekend moeten zijn, want in het recht gelden bepaalde principes. Als bijvoorbeeld in een contract en de voorwaarden iets onduidelijks staat, dan moet dit uitgelegd worden in het nadeel van degene die het contract geschreven heeft (artikel 5 Richtlijn 93/13/EEG).
B1 veiliger
In Nederland is dit in het Burgerlijk Wetboek geregeld (artikel 6:238 lid 2). De rechter kan bijvoorbeeld zeggen dat de overeenkomst of voorwaarde niet geldt of dat delen ervan niet redelijk zijn voor de consument (artikel 6:233 Burgerlijk Wetboek). Dure woorden kunnen je dus duur komen te staan. In B1 schrijven is dan ook veiliger dan in C2.
Rekening houden met…
De Hoge Raad schrijft dat je overeenkomsten niet alleen moet beoordelen op de juridische bewoordingen in de tekst. Het is ook van groot belang dat rekening wordt gehouden met de sociale-economische achtergrond van mensen en met wat zij begrijpen van wat je met de overeenkomst wilt bereiken, wat het doel is. Dit schrijft de raad in het Haviltex-arrest.
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Als een ministerie, provincie, waterschap of gemeente een beslissing neemt, dan gelden de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Deze staan in de Algemene wet bestuursrecht, uitspraken van rechters en in wetenschappelijke literatuur. Volgens deze beginselen heeft de burger of een bedrijf recht op begrijpelijke taal: de beslissing moet begrijpelijk zijn en de overheid moet deze met argumenten onderbouwen. Als ze dit niet doet, dan kun je naar de rechter, die kan zeggen dat de beslissing niet geldt.
Lex certa
In het strafrecht noemen ze het recht op begrijpelijke taal: lex-certa. De regel moet duidelijk zijn, dus niet abstract of dubbelzinnig, maar concreet en slechts op één manier uit te leggen. Welk gedrag is onder welke voorwaarden wel of niet strafbaar?
Dubbelzinnige taal mag niet
Ons recht is dus duidelijk: abstracte, dubbelzinnige taal in juridische teksten mag niet. De taal van het recht moet begrijpelijk zijn voor degene die ernaar moet handelen. Schrijf juridische taal dus in B1. Daar heeft de lezer recht op.
Blog 1
Heldere taal
Op deze site kon je al over B1 lezen. Wat is dat dan, vraag je je misschien af. B1 slaat op een meetlat die 46 Europese landen gebruiken om taalniveaus te meten: het Europees Referentiekader. Als je op de link klikt, kom je uit bij de uitleg die de taalbrigade geeft.
Eenvoudig Nederlands
Het komt erop neer dat er zes taalniveaus zijn in spreken, schrijven, luisteren en lezen: A1 en A2, B1 en B2, C1 en C2. A1 is het laagste niveau en C2 het hoogste. Als je een taal op B1-niveau beheerst, kun je teksten in eenvoudig Nederlands begrijpen. Dat geldt voor zo’n 95% van de bevolking.
C1 is vaak onnauwkeurig
Veel teksten, zoals hypotheekvoorwaarden, aanvraagformulieren of medicijnenbijsluiters, worden echter op C1-niveau geschreven. Hierin staan veel vaktermen, ingewikkelde zinnen en is de taal formeel, dubbelzinnig en abstract. Slechts 40% van de bevolking begrijpt deze teksten, terwijl de gevolgen daarvan zeer ernstig kunnen zijn.
Ook B1 voor theoretisch opgeleiden
En die 40% leest ook liever teksten op B1-niveau. Die lezen ze immers sneller en gemakkelijker. Ze hoeven zich het hoofd niet te breken over abstracties, dubbelzinnigheden en lange en ingewikkelde zinnen, wat veel tijd en geld scheelt. Ook zij gaan voor nauwkeurigheid en eenvoud.
Doel bereiken
Met deze B1-teksten bereik je je doel, namelijk dat de lezer doet wat in je tekst staat, zoals op tijd zijn medicijnen innemen. Als je weet dat in Nederland ieder jaar 1250 mensen sterven door fout medicijngebruik en dat de therapietrouw in Nederland laag is, dan heb je alle reden om leesbare teksten te schrijven.
Jip-en-janneketaal
Sommigen noemen eenvoudige taal in een heldere structuur jip-en-janneketaal. Dit is echter geen kleutertaal, maar concrete, begrijpelijke taal die je maar op één manier kunt opvatten. Met zo’n tekst bereik je je doel en daar gaat het toch om?